Sunday, May 27, 2012

संविधान नजन्मिई नमरोस् संविधान सभा

लेखिरहँदा विगत सम्झँदैछु । संबिधान सभा जन्माउन धेरैले संघर्ष गरे । धेरैको रगत र पसिना बग्यो । संविधान सभाबाट संविधान बनाउने आसमा धेरैले जीबन बलिदान गरे । संविधान सभाबाट संविधान बन्ने भयो । संविधान सभाको निर्बाचन भयो । राजनैतिक पार्टी र जनताहरुले उत्साहजनक सहभागिता जनाए । र संविधान सभा जन्मियो ।

निर्बाचित प्रतिनिधीहरुको पहिलो सभा बसेको आज ठिक चार बर्ष वितेको छ । दुइ वर्षे चोलाको संविधान सभाले दोब्बर आयु आफै बडायो । अहिले चाही सर्बोच्च अदालतले आजका दिनसम्म आयु तोकिदिएकोछ । कुनै मृत्युञ्जय बुटी नपाए आजको मध्ये रातमा संविधान सभा मृत्यु शैयामा सुतिसकेको हुनेछ । भोलि विहान संविधान सभा इतिहास भैसक्ने छ ।

देश पिडामा छ । जनताहरु निराश छन् । चार बर्ष अघिको उत्साह, आक्रोशमा बदलिएको छ । मिठा तथा सुन्दर सपनाहरु झरयाम झुरुम फुटेका छन् । चार बर्ष अघि सभासदहरुलाई स्वागत गर्नेहरु तिता अलोचना गरिरहेका छन् । यो दिन, यो पल, उकुमुकु लाग्दो छ । भयंकर अनिष्ट आफनै अगाडि उभिए जस्तो त्राशपुर्ण छ । मिठो निद्रामा ऐठन जस्तो भइरहेको छ । जन जनलाई सकस भईरहेको छ ।

साँच्चै संविधान आउला त ? सवैले सोधिरहेका छन् । नसोधुन पनि किन ? सबैको भरोसा र आसाको केन्द्र संविधान सभा हो । त्यहाँ आफना अमुल्य भोट दिएर पठाएका मान्छे छन् । मतपत्र सँगै उनिहरुका अनुहार पठाएका छन् ।

रिक्साचलाक, रिक्सावालहरुको सपना बोकेर आएको छ संविधान सभामा । चोलो सिलाउने दिदी फाटेको मन सिलाउन त्यहाँ भित्रिएकी छन् । विगतका कमलाहरीहरु आफना मुक्त हातहरु उठाईरहेका छन्, संविधान सभाको आँगनमा । हिजो जस्तै लाग्छ, उनीहरु त्यहाँ भित्रिएको । समय कति गतिशील छ । हेर्दा हेदै चार वर्ष वित्यो । उनीहरुले भोटहाल्नेहरुलाई विर्र्सिए पनि विर्सिएका छैनन् उनीहरुलाई, भोट हाल्नेहरुले । किनकी भोट फगत भोट मात्र होइन सपना, आशा र चाहनाहरु हुन ।

शोषित पिडितहरु संविधान सभाबाट आफ्नो मुक्तिपत्र जन्मने आसामा छन् । विभेदमा बाँचेकाहरु समानताका तरंग फैलने विश्वासमा छन् । राज्यबाट टाडिएकाहरु राज्य नजिक पुग्ने सिडी पाउने भरोसामा छन् । अशान्ति र हिंसाले थलिएकाहरु शितलताको आशमा छन् । देशको अँध्यारो कुनाहरु उज्यालो पर्खिरहका छन् । तर उदेक लाग्दो कुरा, यति धेरै आसाहरु पुरा गर्ने भनिएको संविधान नजन्मिई मर्छ कि संविधान सभा ?

Friday, May 11, 2012

शिरिषको फूल जस्तो




काठमाण्डौका बाटाका छेउँहरुमा कतै कतै शिरिषका बोटहरु अझै पनि छन् । त्रिपुरेश्वरबाट दशरथ रंगसालाको छेवैछेवै खुड्कीलो उक्लेर आर्मि अफिसर्स क्लबको गेट नपुग्दासम्म लहरे पिपल र शिरिषको बोटहरु ठिंग उभिएका छन् । फुल फुल्ने बेला हो, शिरिषका बोटहरुमा । म त्यतैबाट हिडिरहेको थिएं ।

हेर्दै हिडिरहेको थिएं निला फूलहरु ।  हाँगाहरुमा झुण्डिएका छन् । हावा चलेको छैन । निला थुंगाहरु बररर झरे । अघि अघि हिडेकी युवतीका कालो कपाल निलै पारेर । लाज पचेका निला फूल । 

शिरिषको फूलले रंगिएको निलो कपाल । म फल्यास ब्याकमा पुगें  ।

पहिलो दृष्य
त्रिभुवन विश्वविद्यालयको केन्द्रीय पुस्तकालय । अगाडिको लहरे पिपलको रुख । म र उनि छेवैको सिमन्टे बेन्चमा बसेका थियौ । 

"कस्तो रंग मन पर्छ ?" उनले सोधिन ।

"किन ?" मैले जवाफ दिएन

"त्यसै । भनन....  भन्न हुन् र ?"

"निलो ।"

"कस्तो निलो ? आकाश जस्तो, समुद्र जस्तो, ऐश्वर्या रायको आँखा जस्तो ।"

"शिरिषको फूल जस्तो ।" मैलै पारी पट्टी पाखामा फुलेको शिरिषका बोटहरु हेर्दै भनें । 

दोश्रो दृष्य
म तिनकुनेमा किर्तीपुर यातयाताबाट ओर्लिए । मैले सोझै बस जाने उकालो तिर हेरें उनि आउँदै थिइन । शिरिष बनेर । नीलो रेशमी कुर्तासुरुवाल खुबै जमेको थियो, गारो जिउमा । जिउमा लपक्कै बेरिएको निलो सल पछिल्तिर फरफराईरहे थियो । लठ्ठै परे । विश्वविद्यालयका कक्षाहरुमा, चमेना गृहमा, चौरमा, पुस्तकालयमा मन भरि निलो शिरिष फूलिरहयो ।

तेश्रो दृष्य
"उहाँ मेरो श्रीमान‌‌‌......" उनी सगै आएका एक भलादमी लाई देखाउँदै परिचय गराईन । म झसँग भए । 

"नमस्कार "हडबडाउँदै मैले दुबै हात जोडे । 

"तपाईको बारेमा यीनी सधै कुरा गर्थिन ......" उनी बोलीरहेका थिए । खै के के बोले । उनको पछिल्तीर नांगिएका शिरिषका बोटहरु हेरिरहे । मेरो मन भरि फुलेका निला फूलहरु पनि झरिसकेका थिए । 

मुसुक्क हाँसे, क्या थिए, ति दिनहरु ।  

अकासे पुल तर्दै थिए गोश्वारा हुलाक निर । टुँडिखेलको मञ्च पछाडि उभिएका शान्ति सेनाको लहर झै शिरिषका बोटहरु देखिए । देश निलो कहिले होला । मन अत्तालियो । टुडिखेलको छेवैछेउँ महांकाल मन्दिर तिर लागे । दुई तिनवटा बोट पर्खाल भित्र बाहिर भेटिए । मन बुझे जस्तो लाग्यो । निला फूल मेरो शिर भरि झारे । मन हलुंगो भयो ।

मन्दिर भित्र छिरें । राता सेता हरिया फूल र पातहरु थुप्रिएको थियो । रातो तातो हुन्छ । रातोले सहास खोज्छ । शक्ति रोज्छ । आफनै रंग खोज्छ, रगत । हामीलाई र हाम्रा देउतालाई पनि रातो चाहिएर होला त्यसैले देश रक्तिम छ । आँखाले शितलता खोजीरहयो, निलो खोजीरहयो फुलपातहरुको विचमा । निला फूलहरु थिएनन्, त्यो पनि शिरिषको ।

मनले शितल खोज्छ । शितलता निलोमा छ । हामीले र हाम्रा देवताले निलो रंग निलो फूल मन पराई दिएको भए , सायद देश पनि शितल हुन्थ्यो की । फुलिरहेका निला शिरिष, मन्दिरहरु भित्र भेटिन्थ्यो कि । महाकाल पछिल्तिरका निला शिरिषको यौबन त्यसै झरिरहेछ । त्यसै ओइलिरहेछ । मन्दिरमा नचढीकनै । शिरमा नशिउँरीकनै । कुनै फूल किन यति अभागि हुन्छन् ?

   
शिरिष फुलेका थिए ।                              
पलभर 
घृणा र क्रोधहरु
चित्कार र क्रन्दनहरु
हल्का कोमल
शिरिषका फूल भएका थिए ।

बाटा भरि शिरिषका फुलेका थिए ।

मैले पलक झप्के
हावा चलेछ, पत्तै भएन
अर्को पल निला फूलहरु
पाइतला मुनिबाट चिच्याईरहे ।

शिरिष झरिसके छ 
उस्तै रहे 
घृणा र क्रोधहरु
चित्कार र क्रन्दनहरु ।

Thursday, May 10, 2012

भासुको भिर


सुदुर पश्चिम वास्तबमै सुन्दर पश्चिम हो । धनगढीको दुई बर्षे बसाइको क्रममा गरिएको यात्राहरुले मेरा मनस्पटलमा अमिट छाप छोडेको छ । विद्यालयमा घनघस्याको उकालो चड्दा भन्ने पाठ पढेको थिए । लेखक को थिए थाहा थिएन । पछि थाहा पाएं तारा नाथ शर्मा रहेछन् । मलाई  पनि धेरै बर्ष अघि तारानाथ शर्मा उक्लिएको उकालोको छेउ छाउँ घुम्ने अवसर मिल्यो ।

मेरो बसाई धनगढीमा भए पनि सुदुर अंगाद्ल्न पाएँ । बेलाबखत सुदुरका सुरिला पाहाडहरुसँग पैठेजोरी गरि रहनु पर्ने । मेरो मन भरि सैपाल हिमालको आँगनमा उम्रिएका सल्लाका रुख जस्ता अजंगका पहाडहरु अटल भएर गाडिएका छन् । खानी डाँडाको चिसो हावा तराईको तातो हावालाई पटाक्षेप गरेकोछ । भासुको भिरको त्रासले मन अझ बढी साहस जन्माएको छ ।  सहजपुरको पहेला सुन्तला, साहुखर्कको खिर भातकाँडाको भात ले मेरो मनमा सुदुर पश्चिमको मिठास भरेको छ । दार्चुला र बाजुरा नपुग्नुको पिडा छाती भरी  छ ।

शुदुर पश्चिमका सात वटै पहाडी जिल्ला डडेल्धुरा, डोटी, बैतडी बाजुरा आक्षाम, बंझाग र दार्चुला पुग्न भासुको भिर कुल्चेर जानु पर्छ । कैलाली जिल्लाको उत्तरी पहाडमा भासुको भिर लमतन्न सुतेकोछ । मानिसहरु पनि के कम । भासुलाई व्यीउँझाउन बाटो पूर्याई छाडे । अत्तरियाबाट दश किलोमिटर उत्तर तर्फ मोहना नदिको छेउँको गोदाबरीलाई  सियाँल पार्दै पहाडहरु ठिंग उभिएका छन् । मोहना नदि माथि तेरसिएको पुलले गोदबारी र पहाडलाई जोडेको छ । पुल तरे पछि भासु तर्फको यात्रा शुरु हुन्छ । पच्चिस किलोमिटरका दुरी पार गरे पछि खानी डाँडा आउँछ । खानी डाँडा  पछि को पाँच किलो मिटर उत्तर त्यो डरलाग्दो भिर छ ।

भासुको भिर । सदुर पश्चिमको पहाड तर्फ आउँदा जाँदा मुटु सिरींग हुने भिर । मन भरी त्रास भर्ने ठाडो भिर । भिरलाई खोपेर बाटो बनाईएको छ । त्यहाँ पुग्नू अगवै बसका यात्री खासखास खुसखस गर्न थाल्छन्, आउनै लाग्यो भासु, आउनै लाग्यो भासु । विगतका तिता घटना कठै भन्दै सम्झन्छन् । सयौलाई खायो भासुले । लछप्पै भिजेको छ भासु रगत र आँसुले ।

 सडकबाट तल हेर्दा ठाडै तल कता हो कता रु मुटू नै झसक्क हुन्छ । रिंगटा लाग्छ । आँखा आफै बन्द हुन्छन् । त्यहाँ पुग्नु भन्दा अघि चालकहरु देउता सम्झन्छन् । प्याँपप् प्याँपप् हर्न बजाउँछन् । भासु भिरको घुमाउरो बाटो सकिए पछि पनि देउता सम्झन्छन् उनीहरु  र हर्न बजाउँछन् प्याँपप् प्याँपप् ।

म डोटी जाँदै थिएँ । म चढेको बस पुगिसकेको थियो, ‌भासुको भिर ।

मलाई भोक लागेको थियो । मनमा तरकनाहरु कुँदिरहेका थिए । बसको गति कम भएको छ । मैले भिर तर्फ आँखा दौडाएँ ।  यो भिर सुन्दरछ कि कुरुप ? मेरो मनमा एक्कासी प्रस्न उब्जीयो । मलाई कथंकदाचीत यहीं नेर केही भयो भने ? मैले मेरा लालाबाला सम्झिएँ । निधारमा चिट चिट चिसो पसिना आयो । निधारको पसीना हातले पुच्छदै  टाउँको फरक्क फरकाएँ । सँगै बसेको साथीलाई पुलूक्क हेरें । मानौ उसले मेरो निधारको पसीना देख्यो । तर उ कानमा एयरफोन घुसारेर आँखा चिम्लेर मस्त थियो ।

भिरलाई हेर्ने मेरो दृष्टिकोण कतै नकारात्मक त होइन ? भिरका सकारात्मक पक्ष पनि हुन सक्छ । सकारात्क पक्ष के हुन सक्छ ? मनले जवाफ दिन सकेन । भिर कुरुप भन्दा पनि बढी सुन्दर छ  जस्तो लाग्छ ? तर कस्तो सुन्दर छ भन्न सकेन ।

तर मलाई लाग्छ सकारात्मक पक्ष पनि छ । त्यसैले त भासुको भिर त्यहाँ बसेको छ ।


सौन्दर्य र शितलताको खानी हो, खानीडाँडा । आकर्षक पर्यटकीय गन्तब्य, विशेषतः गृष्मका लागि । गन्तब्यमा भासुको भिरलाई पनि समाबेश गर्न सकिन्छ । रक क्लाइम्बींगका लागि आकर्षक गन्तब्य बन्न सक्छ भासुको भिर । जहाँ सयौं पर्यटकले भासुको भिरलाई स्पर्स गर्न पाउँथे होला ।

धनगढीबाट धेरै टाडा पनि त छैन नि खानीडाँडा र भासूको भीर । त्यही लगभग पचास कि.मी. को दुरीमा छ । राम्रा होटेलहरु मात्र बनाउन सके, पर्यटक रातै बिताउन आउँथे होला । सुर्य उदय मिल्ने स्पट बनाउने सके, सुदुर पश्चिम सूर्य सँगै व्युझ्न्थ्यो होला । राम्रो पार्क बनाउन सके, मायालु जोडी माया साट्न सक्थे होला ।

भासुको भिरले त्रास हैन, माया साट्थ्यो होला । सबैको माया बाँड्थ्यो होला । भासुको भिर खानी डाँडा जस्ती सुन्दरी अँगालेर सुदुर पश्चिममा मुस्कुराउँथ्यो होला ।

पछि पछि आउँदा सुन्दर भासुको भिर देख्न पाउँ । आहा भासुको भिर लेख्न पाउँ ।